Rhynchocephalia - Hatterie

Rhynchocephalia, reprezentowana przez współcześnie żyjący gatunek Sphenodon punctatus, znana powszechnie jako hatteria lub tuatara, to niezwykły relikt i żywa skamielina z rzędu gadów. Hatterie charakteryzują się masywną, czworoboczną czaszką o ruchomej szczęce, która jest anatomicznie podobna do czaszek wczesnych gadów. Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest obecnie trzecie, parapinealne (ciemieniowe) oko, wyposażone w siatkówkę i nerw, widoczne u młodych osobników, które z czasem pokrywa się łuskami. Zamieszkują wyłącznie około 30 wysp u wybrzeży Nowej Zelandii, gdzie prowadzą nocny tryb życia, często dzieląc nory z ptakami morskimi. Są zwierzętami jajorodnymi, o niezwykle powolnym tempie życia – dojrzałość płciową osiągają około 10-20 roku życia, a ich okres inkubacji jaj trwa nawet 15 miesięcy. Jako drapieżniki polują na bezkręgowce, małe jaszczurki i ptasie pisklęta. Hatterie odgrywają kluczową rolę w swoim ekosystemie jako drapieżniki regulujące liczebność bezkręgowców oraz jako ofiary dla niektórych ptaków. Ich istnienie jest fundamentalne dla zrozumienia ewolucji gadów i ssaków, ponieważ ich linia ewolucyjna oddzieliła się od linii jaszczurek i węży około 250 milionów