To jeden z największych jaszczurów żyjących obecnie na świecie i najbardziej rozpowszechniony gatunek azjatyckiego warana. To masywnie zbudowana jaszczurka, o potężnych, umięśnionych kończynach z dużymi pazurami, długiej szyi i nieproporcjonalnie wąskiej głowie, z ogonem stanowiącym ponad połowę długości całkowitej, bocznie spłaszczonym co świadczy o ścisłych związkach ze środowiskiem wodnym.
Ich ubarwienie bazowe to ciemny brąz wpadający w czerń, z licznymi bladożółtymi plamami i cętkami, układającymi się w poprzeczne rzędy, które z wiekiem mogą zanikać (młode osobniki są bardziej jaskrawo ubarwione).
To duże o imponującym wyglądzie jaszczurki mogące osiągać powyżej 2 m długości całkowitej, choć to przypadki sporadyczne i zwykle ich długość w warunkach terraryjnych nie przekracza 170 cm. O bardzo atrakcyjnym brązowym lub szaro-zielonym ubarwieniu z kremowo-żółtymi plamami lub pasami na grzbiecie i kończynach i z żółto-zielonymi plamami na głowie, co czyni je jednymi z najpiękniejszych dużych waranów. O dość szczupłym, dobrze umięśnionym tułowiu, z niedużą trójkątnie zarysowaną głową oraz długą szyją. Posiadają silne kończyny z ostrymi pazurami, którymi bez trudu potrafią rozszarpać swoją zdobycz oraz kopać w ziemi oraz dobrze umięśniony i bocznie spłaszczony ogon ułatwiający im pływanie.
Gatunek godny polecenia wszystkim miłośnikom jaszczurek, zarówno dla tych, którzy są na początku swej przygody z terrarystyką jak i dla bardziej zaawansowanych terrarystów. Swą niesłabnącą popularność warany te zawdzięczają łatwości w chowie i hodowli. Dodatkowym atutem jest ich atrakcyjny wygląd i wielkość. To nieduże warany osiągające w zależności od podgatunku ok. 70 cm długości całkowitej (w niewoli zazwyczaj nie przekraczają 60 cm). Ubarwienie od żółtawo-brązowego po czerwono-brązowy, w części grzbietowej i na kończynach wzór złożony z cętek; charakterystyczny, długi, kolczasty ogon.
To jeden z najbardziej rozpowszechnionych gatunków na kontynencie australijskim. Jaszczurki te osiągają w zależności od podgatunku 60-80 cm długości całkowitej, smukłej budowy ciała, a wydłużona głowa i długa szyja nadają tym waranom wyjątkowo szlachetnego wyrazu.O długim ogonie, który może być nawet ponad dwukrotnie dłuższy od dł.samego tułowia. Górne granice wielkości są zarezerwowane dla podgatunku nominalnego Varanus tristis tistis. Varanus tristis tristis cechuje prawie całkowicie czarne ubarwienie z mniej lub bardziej widocznymi jasnymi cętkami na grzbiecie, jako młode osobniki praktycznie nie do odróżnienia od drugiego podgatunku, a głębokiej ciemnej barwy nabierają wraz z wiekiem. Ubarwienie Varanus tristis orientalis od szaro-brązowego do czerwonawo-brązowego z licznymi nieregularnie rozłożonymi jasnoszarymi cętkami z ciemnym środkiem. Z głową najczęściej w kolorze brązu, ale również i o czerwonawym jej zabarwieniu (tzw. redhead).