Jest to średniej wielkości żółw osiągający wielkość od 13-25 cm. Karapaks jest szeroki i nisko wysklepiony,jest koloru jasnożółtego, brązowego lub oliwkowego z rozległymi ciemnymi plamami na każdej tarczce. Plastron jest ciemny z żółtymi szwami.
Warunki życia żółwi stepowych są ekstremalne, tak więc okres ich aktywności w naturze przypada na 3-4 miesiące w roku, resztę czasu spędzają zakopane w ziemi. W zimie hibernują, natomiast w najgorętsze okresy zapadają w sen letni (estywacja)
Dorosłe są grafitowo-czarne, na odnóżach występują żółtawe paseczki, na odwłoku złota plama, tzw. lusterko. Młode do 3-4 wylinki są różowe z czarnym odwłokiem, na którym znajduje się błyszcząca plamka. Od 5 wylinki ptasznik zaczyna się wybarwiać – tarczka grzbietowa jest ciemna, na odnóżach zaczynają być widoczne jasne kreseczki, odwłok ciemny ze złotym „lusterkiem” porośnięty rzadkimi, jasnymi włoskami.
Dojrzałe samce mają na przedniej parze odnóży haczyki, a na nogogłaszczkach narządy kopulacyjne, tak zwane bulbusy.. Nie ma różnicy w ubarwieniu osobników obu płci